Đời chìm nổi của mẹ và tình yêu của người cha bị ‘trời hành’

Ngày 10/6/2021, là ngày sinh nhật bố lần thứ 100. 

Bố là con trai út của cụ Trần Lê Nhân, đồng tác giả cuốn Cổ Học Tinh Hoa huyền thoại, được tái bản ko biết bao lần.

Thời niên thiếu, do ông nội làm nghề dạy học nên bố luôn theo ông, lúc thì sống Hà Nội, lúc thì sống Sơn Tây, lúc thì Vĩnh Yên… Ông làm nghề dạy học nên trái trung tâm đất cũng ko khá giả. Bà nội mình marketing hàng xáo góp thêm vào nuôi những con. lúc mênh mông to, bố học trường Bưởi (trường Chu Văn An ngay lúc này), ngôi trường dành tới con loại nhà trung bình. Trong lúc mẹ mình học Albert Sarraut là trường dành tới con loại nhà giàu, nên xưa thỉnh thoảng mẹ cũng trêu bố là nói tiếng Pháp bồi, còn mẹ thì giọng parisien chính hiệu.

Bố mẹ lúc đi chơi TP.HCM năm 1986.

sống trường Bưởi, bố được gọi là Ganepho (một thần tượng thời đó) vì bố trẻ trung trai, chơi thể thao nhiều nên cơ thể cường tráng. Bố cũng được nhiều cô nhằm ý. Điều này là do những chị con nhà bác kể lại vì xưa những chị chuyên đi đưa thư hộ những cô, được những cô thưởng kẹo tới.

Chuyện bố lấy mẹ mới thiệt là lạ. Một hôm, lúc đó mẹ đã 20 tuổi (mẹ sinh năm 1925, tuổi con trâu, còn bố sinh năm 1921, tuổi con gà), ông ngoại mình về nhà bảo: Thầy định gả con tới con trai ông đốc Trần thì con thấy thế nào? Mẹ mình e lệ trả lời, thầy đã định như vậy thì con xin vâng. Hai người ko hề biết nhau, ko phải lạc hậu, Tây học hẳn hoi mà lấy nhau như thế.

Đám cưới nhanh chóng nhanh chóng được tổ chức và mẹ mình trở thành vợ cậu ấm. Đám cưới bố mẹ mình, hội ‘fan’ của bố kéo tới xem cô dâu, họ đều bảo “ôi dào, tưởng gì”, ý là nhan sắc mẹ mình xoàng xĩnh những cô.

Họ nghĩ nhà nội mình tham tiền vì mẹ mình con nhà giàu mà. Thực ra ko phải vậy, ông nội mình biết xem tử vi và tướng số nên lúc xem số của con trai út, đã biết sức khoẻ ko được tốt, lại gặp gỡ nhiều tai ương nên quyết tâm tìm một con dâu mang tướng số vượng phu, ích tử, được con loại nhà giàu thì càng tốt chứ ko nhất thiết.

Việc xem tướng số này, chồng mình mang thể làm chứng: Hồi còn là quý khách trai mình, lúc tới chơi chào ông nội quý khách gái, ông xem tướng số, bắt đi đi lại lại, thè lưỡi ra. Xong ông phán: Được.

Về sau ông giải yêu thích rằng anh mang mày cao giả quý, lưỡi ko nhọn nên tiếp tục ko nói dối.

lúc mẹ về nhà chồng, ông ngoại mình tới một cô hầu gái theo. Được vài hôm thì bà nội mình khó chịu (chắc hẳn là xót tiền cơm gạo nuôi) nên trả về nơi sản xuất. Từ bấy giờ, từ một cô chiêu lá ngọc cành vàng, ko phải làm gì, đi học mang lái xe đưa đón, nay phải làm mọi việc trong nhà của một cô dâu nhà bình dân, nên chắc hẳn mẹ cũng phải nỗ lực nhiều.

Phải nói thêm là bà nội mình thuộc tuýp mẹ chồng cổ điển lại còn cổ điển của cổ điển nên khắc nghiệt lắm. 

Nghe mọi người kể lại, lúc lấy nhau, bố mình đã 24, mẹ thì 20 tuổi mà ngố cực kì. Vì chưa muốn mang con nên hai cụ đó lúc đi ngủ nằm lộn đầu đuôi! Thế nên 4 năm sau, 1949 mới mang con trai đầu lòng.

Hồi cải cách ruộng trung tâm đất, nghe kể lại bố mình cũng phụ trách một nhóm nhỏ đấu tố. Ăn uống kham khổ, rồi hàng ngày tận mắt chứng kiến những vụ đấu tố… bố mình đã phát điên.

Gia đình tác giả, T12/1957.

Trong đầu óc non nớt của mình còn lưu giữ hình ảnh đi thăm bố mình sống Bệnh viện Bạch Mai. Mình lúc đó chỉ khoảng sắp 3 tuổi, lũn cũn theo mẹ, một tay mẹ bế cậu Minh là em trai mình, xoàng xĩnh mình đúng 2 tuổi, một tay xách loại làn, chắc hẳn là đồ ăn.

Vào tới nơi, mình hoảng hốt hét lên lúc thấy bố ko mặc gì, người đầy mảnh thuỷ ngân lấp lánh –  thứ mà bố đập vỡ một loại phích nước rồi bôi lên người.

Chứng điên theo bố sắp như suốt cả cuộc đời, nếu ko mang mẹ mình, chắc hẳn bố chẳng sống được lâu như thế. Điều đó chứng tỏ ông nội đã tìm đúng vợ tới con trai.

Chứng điên làm tới bố phải vào bệnh viện một năm hai lần. Mỗi lúc phát bệnh, mẹ mình biết ngay, người ngoài ko biết đâu vì ông nói khôn, lại toàn nói tiếng Pháp.

lúc ốm, bố ko ăn ko ngủ, mắt long lên, nhưng ko phá huỷ, la hét. Ông chỉ đi chơi, mang tiền mua sách vở tới trẻ con, tới tiền cháu nào mang thành tích học tập cao nên mang lần mẹ mình vào viện, bố đi lĩnh lương của cả hai người và phát hết luôn.

Mẹ mình giận nói vài câu, bố bảo tôi cũng phải mang quyền tiêu tiền của tôi chứ. Và đòi ly hôn!

Nếu ko bệnh, bố là người tuyệt vời, yêu thương vợ và những con, chăm chỉ việc nhà, ko nề hà việc gì, kể cả những việc rất bẩn như dọn hố xí hai ngăn.

Bố cũng rất tài xếp đồ, lần đi sơ tán năm 1964, tất cả tài sản, gồm cả giường tủ được bố buộc trên chiếc xe đạp terraut rồi dắt tới nơi sơ tán. Mà ngày đó nơi sơ tán chưa tới mang độ 10km thôi.

Trong giáo dục những con, bố mẹ mình mang quan điểm khác nhau. Mẹ: do ko thể biết trước biến cố của cuộc đời nên dạy tới những con làm được mọi việc, nhằm nếu bị ném vào bụi tre khô cũng ko chết.

Bằng chứng là những con, cả trai và gái đều làm thành thạo việc nhà nông, từ chăn bò cắt cỏ tới cấy lúa trồng khoai, bắt tôm, cua cá và đi bán nếu ko tiêu dùng hết.

Bố: do là con trai út của thầy đồ, ảnh hưởng tư tưởng Khổng giáo nên luôn dạy nhẫn nhịn, bao dung. Ví dụ nếu họ tát mình một loại thì ko tát lại mà tới người ta một đồng đi ăn phở rồi lựa lúc mà khuyên bảo. Bố rất coi trọng tình cảm nên thường nói:

Tiền Tệ Bạc ư, rồi tiếp tục hết.
Sắc trẻ trung ư, rồi tiếp tục tàn phai.
Chỉ mang tình người sống mãi với thời gian.

Đối với bố, sống an nhiên là sung sướng nhất. Vào những dịp đặc trưng, bố ko bao giờ chúc ai phát tài hay nhiều lộc mà luôn là: “mạnh khoẻ, vui vẻ, sung sướng nhé”. Đây cũng là câu chúc “thương hiệu” của họ Trần Lê.

Cậu em của mình, lúc gặp gỡ một biến cố đã nhận thấy cách dạy này của bố mang gì đó sai sai, nên mang nói là do cách sống này mà cậu mang nhiều thiệt thòi trong làm việc. Phải là: sống với bụt mặc áo cà sa, sống với ma mặc áo giấy.

Hậu quả của quan niệm trên lại làm bố bệnh nặng thêm mấy chục năm do thần kinh quá yếu ớt nhằm đối lại với biến cố của cuộc đời. 

Nói chuyện với mẹ, mình bảo, con phục mẹ thiệt đấy, là con, con bỏ từ lâu rồi. Mẹ nói “con à ko bỏ được đâu, biết bao chìm nổi gắn bó. Bố bị ‘trời hành’ cũng đáng thương lắm đó”. 

Bố ốm, chỉ mẹ tới bố uống thuốc được, mang lúc bố uống cả một vốc thuốc ngủ mà ko ngủ. Người thường chỉ một viên là ngủ tít mù, uống cả vốc như bố thì chỉ mang đi Tây Trúc, thế mà bố ko ngủ.

Vì ốm nên bố về hưu từ rất sớm, lúc mới 50 tuổi. Bố rất yêu mẹ và hoàn toàn phụ thuộc vào mẹ.

Bố mẹ cùng làm sữa chua năm 1991.

Mẹ ốm trong viện 3 ngày, bố đòi vào thăm ko ai tới, chỉ nói qua tình hình nên lúc đưa mẹ về nhà bố lập cập đi từ trên gác xuống, nắm tay mẹ, lúc đó mẹ đuối lắm rồi, bố thì thầm:

Kiếp sau, nếu được làm người,
Lại xin được sống trọn đời mặt nhau

nơi đây hai câu thơ mà ông nội đã đọc lúc nắm tay giã từ bà nội. Lúc đó nước mắt mẹ tứa ra hai mặt. Mẹ đã (chắc hẳn là hài lòng) ra đi trong tay bố như thế.

lúc mẹ mất, bố hoàn toàn mất thăng bằng và quá bối rối trước cuộc đời. Bố hoàn toàn ko mang khả năng lo tới bản thân. Năm ngay sau đó, bố đi viện ngay tắp lự mấy tháng, tưởng bố ko thể qua khỏi. Thế nhưng, nhờ mang vợ chồng ông anh trưởng giả (anh đó là thứ hai, nhưng vì anh cả là liệt sĩ nên anh đó thành trưởng) đã nhiệt tình kiểm tra và cũng mang kỹ năng kiểm tra nên bố còn sống thêm được 7 năm sau mới về với mẹ, thọ 96 tuổi.

Trần Thị Hòa Bình

Kỳ 2: Mẹ là tiểu thư con quan, lấy chồng nhà nghèo, một đời gánh vác lo toan

Mời độc giả tham gia gửi bài viết nhà hàng đề “Cha mẹ trong tim tôi” về khu vực email: bandoisong@vietnamnet.vn. những bài viết yêu thích tiếp tục được đăng trên VietNamNet. Trân trọng!